Zaskarżanie uchwał w spółdzielni mieszkaniowej.

Prawo spółdzielcze przewiduje trzy odrębne roszczenia dotyczące zaskarżania uchwał podejmowanych przez organy spółdzielni mieszkaniowej. Do roszczeń tych należą stwierdzenie nieistnienia uchwały, stwierdzenie nieważności uchwały oraz uchylenie uchwały walnego zgromadzenia lub uchwały rady spółdzielni o wykluczeniu bądź wykreśleniu członka spółdzielni.

Gdy uchwała podjęta przez organ spółdzielni mieszkaniowej jest sprzeczna z obowiązującą ustawą każdemu, kto wykaże, że przysługuje mu interes prawny może wystąpić do sądu powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały ze skutkiem ex tunc. Każda uchwała spółdzielni, która rodzi skutki prawne, podlega przepisom prawa i podobnie jak inne czynności prawne, nie może naruszać bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Wraz z żądaniem ustalenia nieważności uchwały konieczne jest wskazanie bezwzględnie obowiązującego przepisu ustawy, z którym koliduje kwestionowana uchwała. Żądanie stwierdzenia nieważności uchwały zmierza do ustalenia, że określona uchwała nie istnieje. Powództwo takie można wnieść w każdym czasie, zaś sąd, wydając wyrok stwierdza nieważność uchwały według stanu w chwili zamknięcia rozprawy. W razie podjęcia przez walne zgromadzenie uchwały, która byłaby sprzeczna z ustawą, każdy członek spółdzielni ma interes prawny we wniesieniu powództwa do sądu, ale tylko o stwierdzenie jej nieważności ze skutkiem od dnia jej podjęcia. W drodze powództwa ustalającego można w szczególności żądać ustalenia przez sąd nieważności uchwały walnego zgromadzenia w sprawie wyboru rady nadzorczej.

W razie podjęcia przez organ spółdzielni uchwały w sposób niezgodny z postanowieniami statutu bądź dobrymi obyczajami lub godząca w interesy spółdzielni albo mająca na celu pokrzywdzenie jej członka można żądać jej uchylenia przez sąd. Uchwała taka jest dotknięta względną nieważnością, co oznacza, że traci ona moc dopiero w razie jej prawomocnego uchylenia przez sąd, ale ze skutkiem ex tunc. Niezgodność uchwały z postanowieniami statutu może wynikać zarówno z treści uchwały, jak i z wad postępowania prowadzącego do jej wydania. Członek spółdzielni, wytaczając powództwo o uchylenie uchwały może powoływać zarzuty odnoszące się do niezgodności treści uchwały z postanowieniami statutu (formalne) oraz zarzuty wskazujące na wady postępowania (materialne). Warunkiem uchylenie uchwały w sytuacji, gdy przy jej podjęciu doszło do uchybień natury formalnej jest wykazanie, że uchybienia te miały lub mogły mieć wpływ na jej istotną treść. Przez „dobre obyczaje” przyjmuje się podstawowe i zarazem powszechnie akceptowane zasady przyzwoitego, godnego postępowania jako ogólne reguły uczciwości obowiązujące wszystkich uczestników życia społecznego i obrotu gospodarczego. Do dobrych obyczajów zalicza się przykładowo poszanowanie zasad przejrzystego działania wszystkich organów statutowych spółdzielni. Uprawnienie do wniesienia powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia przysługuje członkowi spółdzielni, wykluczonemu albo wykreślonemu członkowi spółdzielni, którego zaskarżona uchwała dotyczy oraz zarządowi spółdzielni i prokuratorowi. Ten rodzaj powództwa wymaga wykazywania interesu prawnego tylko od byłego członka, który dochodzi uchylenia uchwały. Żądanie uchylenia uchwały walnego zgromadzenia zasadniczo można wnieść do sądu w ciągu 6 tygodni od dnia odbycia walnego zgromadzenia. Jeżeli z takim powództwem występuje członek nieobecny na walnym zgromadzeniu na skutek jego wadliwego, wówczas termin ten wynosi 6 tygodni od dnia powzięcia wiadomości przez członka o uchwale, jednak nie później niż przed upływem roku od dnia odbycia walnego zgromadzenia. Co istotne, sąd może uwzględnić powództwo wniesione z przekroczeniem sześciotygodniowego terminu do zaskarżenia uchwały walnego zgromadzenia, jeżeli utrzymanie uchwały w mocy wywołałoby szczególnie dotkliwe skutki dla członka spółdzielni, a opóźnienie w zaskarżeniu tej uchwały jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami i nie jest nadmierne.

Gdy przy zwoływaniu walnego zgromadzenia lub podczas jego obradowania wystąpiły takie nieprawidłowości, które wyłączają możliwość przyjęcia usprawiedliwionego zapatrywania, że organ ten był zdolny do powzięcia woli, wtedy przysługuje członkowi powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały. Przyjmuje się, że uchwała organu spółdzielni może być uznana za nieistniejącą w przypadku najpoważniejszych wad, wykluczających wyrażenie oświadczenia woli uprawnionych podmiotów. Do uchybień uzasadniających uznanie uchwały za nieistniejącą zalicza się m.in. zwołanie posiedzenia organu przez grupę członków bez zachowania wymaganej procedury, podjęcie uchwały bez przewidzianego w statucie quorum albo bez wymaganej większości głosów, podjęcie uchwały w sprawie nieumieszczonej w porządku obrad, sfałszowanie wyników głosowania, podjęcie uchwały bez głosowania albo podjęcie uchwały, której treść jest niezrozumiała i nie można ustalić jej sensu w drodze wykładni. Interes prawny we wniesieniu powództwa o stwierdzenie nieistnienia uchwały walnego zgromadzenia ma każdy członek spółdzielni.